ಆನಿದ ಕಾಲೊಡು ತುಲುನಾಡ್ಡ್ ಉಲ್ಲಯನ (ಜಮೀನುದಾರ)ಕಂಡೊಡು ನೇಜಿ ನಟ್ಟಿ ಆಯಿ ಬೊಕ್ಕ ನಟ್ಟಿದ ಪೊಡುಂಜೋವುಲು ಬುಲೆ ಲೆಪ್ಪುನ ಒಂಜಿ ಸಂಪ್ರದಾಯೊನು ಮಲ್ತೊಂದು ಬತ್ತೆರ್. ಅವು ಇತ್ತೆಲಾ ಕೆಲವು ಕಡೆಟ್ ಒರ್ತೊಂದು ಬೈದ್ದೆರ್. ಬುಲೆ ಲೆಪ್ಪುನ ಪಾಟ್ ಪಂದ್ ಸಿರಿ ದೇವಿನ(ಪ್ರಕೃತಿ)ನೇಮೊ(ಭಕ್ತಿ) ಮಲ್ಪುವೆರ್. ಕೆಲವು ಕಡೆಟ್ ಉಂದೆನ್ “ಪೊಲಿ” (ಸಮೃದ್ಧಿ)ಲೆಪ್ಪುನ ಪಂದ್ಲಾ ಪನ್ಪೆರ್. ಈ ಪಾಟ್ನ್ ಒರ್ತಿ ಪಾಡ್ನ(ಹಾಡುವುದು). ಮೂಜಿ ಸರ್ತಿ ಕೂ ಪಂದ್ ಮಾತೆರ್ಲ ಬುಲೆನ್ (ಬೆಳೆ)ನ್ ಲೆಪ್ಪುವೆರ್. ಕೂ ಪಂದ್ ಪನ್ನಗ ಮಾತಾ ಪೊಡುಂಜೋವುಲು ಒಂಜಿ ನೇಜಿನ್ ನೇಜಿ ನಡ್ತಿ ಕಂಡೊಗು ದಕ್ವೆರ್. ಈ ಪಾಟ್ದ ಬರವು ಒಂಜೊಂಜಿ ಕಡೆಟ್ ಒಂಜೊಂಜಿ ತರ ಉಂಡು. ಬೇತೆ ಬೇತೆ ರೀತಿಡ್ ಉಚ್ಛಾರ ಮಲ್ಪುವೆರ್. ಕಾಲ ಪೋಯಿ ಲೆಕೋ ಪೊಸ ಪೊಸ ಬರವುದ ಗೀಟುಲೆನ್ ಸೇರ್ಸದೆರ್.
ಸುರುತ್ತ ಗೀಟ್ಡ್ ಉಲ್ಲಯ-ಉಲ್ಲಲ್ದಿನ ಇಲ್ಲ್ ಎಂಚ ಉಂಡು ಪಂದ್ ಪನ್ಪೆರ್. ಅಕುಲು ಉಲ್ಲಾಕುಲು (ಯಥೇಚ್ಛವಾಗಿ ಉಳ್ಳವರು)ಪಂದ್ ಅಕ್ಲೆನ ಸಿರಿವಂತಿ ಕೆನ್ ಪನ್ಪೆರ್. ಅವೆನ್ ಇಂಚ ಪನ್ಪೆರ್: ಅಡಿ ಕಂಚಿ ,ಮೇಲ್ ಕಂಚಿ. ಕಂಚಿ ಕರಂಜದ ಅರಮನೆಡ್ ಉಲ್ಲೆರ್ಗೆ ಉಲ್ಲಯ-ಉಲ್ಲಲ್ದಿ ಪಂದ್. ಅಕ್ಲೆನ ಅರಮನೆದ ಮಾಡ್ ಕಂಚಿಡ್ ಮುಚ್ಚಿದೆರ್. ಅಂಚೆನೆ ಇಲ್ಲ ಉಲಾಯಿ ಕಂಚಿದ ಅತರ್ಡ್ ರೈಸುಂಡು. ಕಂಚಿಡ್ ಕಲ್ಲ್ ಡ್ ಕಟ್ಟಿನ ಎತ್ತರದ ಕುಂಜದಂಚಿನ ಅರಮನೆಡ್ ಉಲ್ಲಯನ ಉಲ್ಲಲ್ದಿ ಉಪ್ಪುವೆರ್.
ಕುಂಜದಂಚಿನ ಅರಮನೆಡ್ ಉಲ್ಲಯನ ಉಲ್ಲಲ್ದಿ ಎಂಚ ತೋಜಿದ್ ಬರ್ಪೆರ್ ಪಂದ್ ಇಂಚ ಪನ್ಪೆರ್: “ಜಾತಿ ಸಂಪಾಯಿಡ್,ನೀತಿ ಕೇದಾಯಿಡ್,ಮುಗುರು ಮಲ್ಲಿಗೆಡ್,ಮೊರಂಪು ಜಲ್ಲಿಡ್“. ನಾಗ ಸಂಪಾಯಿ, ಗೆಂಡ ಸಂಪಾಯಿ ಪೂತ್ತ ಬದಲ್ ಬೊಲ್ದು ಸಂಪಾಯಿ ದೀತೆರ್ ಉಲ್ಲಾಲ್ದಿ. ಮುಂಡೇವು ಕೇದಾಯಿ,ಕೆಂಪು ಕೇದಾಯಿ ದೀವಂದೆ ನ್ಯಾಯವಾಯಿನ ಬೊಲ್ದು ಬಣ್ಣದ ಕೇದಾಯಿ ದೀತೆರ್ ಉಲ್ಲಾಲ್ದಿ.ಮಲ್ಲಿಗೆದ ಮುಗುರುಡು ಮೊರಂಪು ಮುಟ್ಟ ಜಲ್ಲಿ ಪಾಡ್ದ್ ರೈಸೊಂದು ಉಲ್ಲೆರ್ ಉಲ್ಲಯನ ಬುಡೆದಿ ಉಲ್ಲಾಲ್ದಿ. ಅಂಚೆನೆ ಉಲ್ಲಾಯೆರ್ ಕುಲ್ಲುನ ಕುಟ್ಸು ಎಂಚ ಉಂಡು ಪಂದ್ ಪನ್ಪೆರ್ ಪಾಟ್ ಡ್.ಅವು “ಸರ್ಪ ಲಿಂಗೊಡು,ಕೆಲೆಂಜಿ ಗದ್ದಿಗೆಡ್” ಕುಲ್ಲುದೆರ್ ಉಲ್ಲಾಕುಲು. ಆ ಗದ್ದಿಗೆಡ್ ಒರಗುನವು ನಾಗನ ಜಿಡೆತ್ತ ರೂಪೊಡು ಉಂಡು. ಕೈ ದೀವರೆ ಕೆಲೆಂಜಿದ ರೆಂಕೆದ ರೂಪೊಡು ಉಂಡು. ಕಂಚಿಡ್ ಮುಚ್ಚಿದಿನ ಗದ್ದಿಗೆ ಅವು.
ಸಿರಿವಂತೆರಾಯಿನ ಉಲ್ಲಯೆನ ಉಲ್ಲಾಲ್ದಿಲಾ “ಬಂಗಾರ್ದ ಕತ್ತಿ ,ಬೊಲ್ಲಿದ ಬಲ್ಲ್ ” ಪತೊಂದು ಕೆಯ್ಯಿ ಕೊಯ್ಯರೆ ಬರ್ಪುನ ಪೊರ್ತುಗು ನಡ್ತಿ ನೇಜಿಡ್ ಸಿರಿಕುಲು ಪುಡಾದ್ ಪುಟ್ಕನೆ ಆದ್ ಪೊಟ್ಟೆ ಆದ್ ಎಂಚ ಕೊರಲ್ ಪಿದಾಯಿ ಬರೊಡು ಪಂದ್ ಪಾಟ್ ಪಾಡ್ದ್ (ಹಾಡಿ)ಪನ್ಪೆರ್. ಸಿರಿದೇವಿನ ನೇಮೊ (ಸ್ಮರಣೆ)ಇಂಚ ಮಲ್ಪುವೆರ್.
ಬಂಗ ಬಾರೆ(ಬಾಂಗ್-ಬರೆ) ಪಾಯಿಲೆಕೊ ಆವೊಡು: ಬರೆ(ದರೆ-ತೋಡುದ ಬರಿತ್ತ ಎತ್ತರದ ಜಾಗ) ಪುಡಾದ್ ಬಾಂಗ್ ಆಯಿಲೆಕೊ ಕೊರಲ್ ಪುಡಾದ್ ಪಾಯಿ ಆವೊಡು. ಸಿಂಗ ಬಾರೆ(ಸಿಂಗ ಬಾಯಿ) ಸಿಗರ್ ಲೆಕೊ ಆವೊಡು: ಸಿಮ್ಮ ಬಾಯಿ ಅಂಗವುನ ಲೆಕೊ ಪೊಟ್ಟೆದ ಕೆಯ್ಯಿಡ್ದ್ ಮಲ್ಲ ಕೊರಲ್ ತಿಗ್ತೊಂದು (ಸೀಳಿಕೊಂಡು) ಬರೊಡು.
ಅಜ್ಜಿ ಕಂಗ್ ಡ್ ಪಿಂಗಾರ ಒಡೆಯಿಲೆಕೊ ಆವೊಡು: ಲತ್ತ್ ಕಂಗ್ ದ ಪಿಂಗಾರ ಬೇಗ ಒಡೆಯುಜಿ. ಆಂಡ ಅಜ್ಜಿ ಕಂಗ್ ಡ್ ಪಿಂಗಾರ ಆಂಡ ಅವು ಬೇಗ ಪುಡಾದ್ ಬರ್ಪುಂಡು. ಅಂಚೆನೆ ಪೊಟ್ಟೆದ ಕೆಯ್ಯಿತ ಕೊರಲ್ ಬೇಗೊಡು ಪುಡಾದ್ ಬರೊಡು. ಗೆಂದೆಲ್ ತಾರೆಡ್ ಕೊಂಬು ಪುಡಾಯಿಲೆಕೊ ಆವೊಡು: ಗೆಂದೆಲ್ ಬಣ್ಣದ ಕೊರಲ್ ಕೆಯ್ಯಿತ ಕೊಂಬುಡ್ದು ಪುಡಾದ್ ಬರೊಡು.
ಬಲ್ಲೆಡ್ ಬಲ್ಪೆ ಬಾಯಿ ಬುಡಿ ಲೆಕೊ ಆವೊಡು: ಬಲ್ಲೆಡ್ ಇತ್ತಿನ ಬಲಿಪ್ಪೆ(ಹುಲಿ)ಬಾಯಂಗಾಯಿ ಲೆಕೊ ಕೆಯ್ಯಿ ಬಾಯಾಂಗಾದ್ ಕೊರಲ್ ಪಿದಾಯಿ ಬರೊಡು. ಕುಂಜಡ್ದ್ ಕುದುಕೆ ಕೂಲಿ ಬುಡಿ ಲೆಕೊ ಆವೊಡು: ಕುಂಜ(ಬೆಟ್ಟ)ದ ಗವಿಟ್ಟ್ ಇತ್ತಿ ಕುದುಕೆ ಬಾಂಗ್ ದೀನಗ ಐತ್ತ ಬೊಲ್ದು ಕೂಲಿ ತೋಜಿ ಲೆಕೊನೆ ರೈಸಿ ಲೆಕೊನೆ ಕೊರಲ್ ಪುಡಾದ್ ಪಿದಾಯಿ ಬರೊಡು.
ಕೆಯ್ಯಿ ಕೊಯ್ಯೊಡು ಕೆಯ್ಯಿ ಕಟ್ಟೊಡು. ಕೆಯ್ಯಿ ನೋಪೊಡು ಬೈಯ್ಯಿ ಮುಟ್ಟೊಡು:ಬುಲೆದಿನ ಕೆಯ್ಯಿ ಕೊಯ್ದ್ ,ಕಟ್ಟ್ ದ್,ನೋತುದು ಬೈಯ್ಯಿ ಮುಟ್ಟುದು ಬಾರ್ ಪತ್ತೊಡು, ಅರಿ ಮಲ್ಪೊಡು,ಮುಡಿ ಕಟ್ಟೊಡು ಪಂದ್ ಸಿರಿದೇವಿಡ ನಟ್ಟೊನುವೆರ್.
ಬಂಡಾರ ತೂವೊಡು,ಸರಕ್ ದಿಂಜಾವೊಡು,ಸೆಟ್ಟಿ ಬಂಡಸಾಲೆಗ್ ಪಾಡೊಡು, ಪನವು ಪತ್ತೊಡು : ಕೂ..ಕೂ.. : ಸೆಟ್ಟಿನ ಅರಿತ್ತ ಭಂಡಾರ(ಗೋದಾಮು) ಕಾಪುನ ಭಂಡಾರಿನ್ ತೂವೊಡು. ಅರಿತ್ತ ಸರಕ್ ದಿಂಜಾದ್ ಸೆಟ್ಟಿನ ಭಂಡಸಾಲೆಗ್ ಪಾಡ್ದ್ ಪನವು (ದುಡ್ಡು)ದೆತೊನೊಡು ಪಂದ್ ಕೂ ಪಾಡುವೆರ್.
ಬರೆತ್ತಿನಾರ್:
ಐ.ಕೆ.ಗೋವಿಂದ ಭಂಡಾರಿ, ಕಾರ್ಕಳ
(ನಿವೃತ್ತ ವಿಜಯಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮ್ಯಾನೇಜರ್)
