ಕಂಜಿ ಕೈಕಂಜಿ – ಐ ಕೆ ಗೋವಿಂದ ಭಂಡಾರಿ

ಕಂಜಿ ಕೈಕಂಜಿ ಪಂಡ ದಾದೆ? ಪಂದ್ ಏರೆಂಡಲಾ ಪ್ರಸ್ನೆ ಕೇಂಡ ತುಲುವೆರ್ ಪೊರ್ತು ದೆತೊನೆಂದೆ ಕೂಡ್ಲೆ ಉತ್ತರ ಕೊರ್ಪೆರ್.ಪೆತ್ತ, ಬಾಲೆ ಕಂಜಿ,ಕಂಜಿ, ಗಡಸು, ಬೋರಿ,ಬೋರಿ ಮುಂಡು, ಎರು,ಎರ್ಮೆ, ಎರ್ಮೆದ ಬಾಲೆ ಕಂಜಿ ಪಂದ್ ಐಕ್ಕ್ ಬೋಡ್ತಿನ ಉದಾರ್ಮೆಲಾ ಕೊರ್ಪೆರ್.ಅವು ಅತ್ತಂದೆ ದುಂಬುಡು ಮಾತ ಕಿದೆ ನಿಲ್ಕೆಕಂಜಿ ಕೈಕಂಜಿಲು ಇತ್ತಗೆ. ಪೊದು ನಾಡುನಗ ಇಲ್ಲದ ಬೈತ್ತ ಮುಟ್ಟೆ ತೂವೊಂದು ಇತ್ತೆರ್ಗೆ. ಅಂಚೆನೆ ಕಿದೆಕ್ ಪೋದು ಕಿದೆ ಏತ್ ಮಲ್ಲ ಉಂಡು,ಕಿದೆಟ್ಟ್ ಬೈ ಪಾಡುನ ಬೈಪನೆ ಏತ್ ಉದ್ದ ಉಂಡು, ಕಿದೆಟ್ಟ್ ಕೈಕಂಜಿ ಕಟ್ಟುನ ಗುಂಟೊಲು ಎತ್ ಉಂಡು ಪಂದ್ ತೂವೊಂದು ಇತ್ತೆರ್ಗೆ ಪನ್ಪಿನ ಸಂಗತಿಲೆನ್ ಬುಡ್ಪಾದ್ ಪನ್ಪೆರ್. ಇಲ್ಲದ ಬೈತ್ತ ಮುಟ್ಟೆ, ಕಿದೆಕ್ ಬಿಲೆ ಪಾಡೊಂದು ಪೊದು ಕೊರುದು ಪೊದ್ದೆರ್ ಆವೊಂದು ಇತ್ತೆರ್ಗೆ ಪನ್ಪಿನ ಇಚಾರೊನು ಪನ್ಪೆರ್.

(ಪೆತ್ತದ ಎರ್ಮೆದ ಬಾಲೆ ಕಂಜಿಲು)

ಕಂಜಿ, ಕೈಕಂಜಿ ಪನ್ಪಿನ ಪದೊಕುಲು ತುಲುನಾಡ್ಡ್ ಅನಾದಿ ಕಾಲೊಡ್ದು ಇಂಚಿ ಉಂಡು. ಇನಿ ಕೋಡೆ ಕಾಲೊಡು ಪುಟ್ಟಿನವು ಅತ್ತ್. ಕಂಜಿ,ಕೈಕಂಜಿ ಪಂಡ ಇಲ್ಲಡ್ ತಾಂಕುನ ಪ್ರಾನಿಲು. ಕನ್ನಡ ಬಾಸೆಡ್ ಪನ್ಪುಂಡ ಅವು “ಸಾಕು ಪ್ರಾಣಿಗಳು”. ಆಂಗ್ಲ ಬಾಸೆಡ್ ಪನ್ಪುಂಡ ಅವು”Domesticated Animal”. “Pet animal” ಪಂದ್ಲಾ ಉಂಡು. ತುಲುನಾಡ್ಡ್ ತಾಂಕುನ ಪ್ರಾನಿಲು ಪಂಡ ನಾಯಿ,ಪುಚ್ಚೆ,ಕೋರಿ,ಗಿಲಿ,ಪೆತ್ತ, ಪೆತ್ತದ ಬಾಲೆ, ಗಡಸು, ಬೋರಿ, ಮುಂಡು, ಎರು,ಎರ್ಮೆ, ಎರ್ಮೆದ ಬಾಲೆ,ಪಂಜಿ ಇಂಚಿನವು.

ಇಲ್ಲಡ್ ತಾಂಕುನ ಪ್ರಾನಿಲೆಡ್ ರಡ್ಡ್ ಜಾತಿ ಮಲ್ತೆರ್. 1)ಕಂಜಿ ಬೊಕ್ಕ 2)ಕೈ ಕಂಜಿ. ಕಂಜಿ ಪಂಡ ಬೈ,ಪಜಿರ್,ಇರೆ,ತಪ್ಪು,ಬೂರು ಇಂಚ ಉಂದೆನ್ ತಿನಂದಿನ ತಾಂಕನೆದ ಪ್ರಾನಿಲು. ಐಟ್ಟ್ ನಾಯಿ,ಪುಚ್ಚೆ, ಕೋರಿ,ಎರ್ಮೆದ ಬೊಕ್ಕ ಪೆತ್ತದ ಲತ್ತ್ ಬಾಲೆಲು. ಐಕುಲು ಸುರುತ್ತ ಒಂತೆ ತಿಂಗೊಲು ಬಾಲೆ ಆದ್ ಕೈಕಂಜಿ ತಿನ್ಪುನ ತಿನರೆ ತಿನ್ಪುಜ. ಪೇರ್, ನೀರ್,ತೆಲಿ ಪರೊಂದು ಬದುಕುಬ. ಕೈ ಕಂಜಿ ಪಂಡ ಬೈ,ಪಜಿರ್, ಇರೆ,ತಪ್ಪು,ಬೂರು ಇಂಚ ಉಂದೆನ್ ತಿಂದ್ ಬದುಕುನ ತಾಂಕುನ ಪ್ರಾನಿಲು. ಐಟ್ಟ್ ಪೆತ್ತ, ಗಡಸು,ಬೋರಿ,ಎರು,ಎರ್ಮೆಲು.

“ಕೈಕಂಜಿ” ಪದೊಟ್ಟು ಇಪ್ಪುನ “ಕೈ” ಪದದ ಅರ್ತ ಎಂಚಿನವು ತೂಕತ್ತೆ. ನೆತ್ತ ಮೂಲ ಪದ “ಕಾಯಿ ಕಂಜಿ” ಪಂದ್ ಆದಿತ್ತ್ಂಡ್.ತುಲುವೆರೆಗ್ ಅಮಸರ ಜಾಸ್ತಿ. ಸಬ್ದೊಲೆನ್ ಎಲ್ಯ ಮಲ್ತ್ ಉಚ್ಚಾರ ಮಲ್ಪುನೈಟ್ ಮಿಸ್ಮೆರ್.ಅಂಚ ನಮಕುಲು “ಕಾಯಿ” ಪದೊನು “ಕೈ” ಪಂದ್ ಉಚ್ಚಾರ ಮಲ್ದೆರ್. ಬಾರೆದ ಕಾಯಿಲು ಸಬ್ದೊನು “ಬಾರೆದ ಕೈಲ್” ಪಂಡಿ ಲೆಕೊ.

(ಕಂಜಿ ಕೈಕಂಜಿಲು)

ತುಲುನಾಡ್ದ ತಾಂಕನೆದ ಪ್ರಾನಿಲೆಡ್ ಒವ್ವು ಮಾತೊ ಪ್ರಾನಿಲು “ಕಾಯಿ”ಕಡೆಬನೋ ಆ ಪ್ರಾನಿಲೆನ್ ತುಲುವೆರ್ ಆನಿಯೇ “ಕಾಯಿ ಕಂಜಿ” ಪಂದ್ ಲೆತ್ತೆರ್. ಕ್ರಮೇನೊ ಆ ಸಬ್ದ “ಕೈ ಕಂಜಿ”ಪಂದ್ ಲೆತ್ತೆರ್. “ಕಾಯಿ” ಪದೊನು “ಕೈ”ಪಂಡೆರ್. ತುಲುನಾಡ್ದ ಆನಿದ ಮುಕ್ಯ ಆಯಿನ ತಾಂಕನೆದ ಮೋಕೆದ ಕಾಯಿ|ಕೈ ಕಂಜಿಲು ಪನ್ನುಂಡ ಪೆತ್ತ, ಬೋರಿ, ಎರು,ಎರ್ಮೆಲು. ಕಿದೆ ನಿಲ್ಕೆ ಕಂಜಿ ಕೈಕಂಜಿಲು ಪಂತೆರ್. ಬಾಲೆ ಕಂಜಿಲು ಬೊಕ್ಕದ ದಿನೊಟ್ಟು ಕೈಕಂಜಿ ಆಪನೆ, ಬೊಕ್ಕ ಕೈಕಂಜಿ ಸಾಲುಡು ಸೇರುಬ ಪಂದ್ ತೆರಿದ್ ಒಟ್ಟು ಮಲ್ತ್ “ಕಂಜಿ ಕೈಕಂಜಿ” ಪಂದ್ ಲೆವುದ್ದೆರ್. “ಕೈಕಂಜಿಲು ಗುಡ್ಡೆಗ್ ಪೋತ” ಪಂದ್ ಪನ್ಪೆರ್.ಮುಲ್ಪ ಬಾಲೆ ಕಂಜಿ ಪಜೀರ್ ತಿನ್ಪುಜಿ. ಅಂಚಾದ್ ಕಂಜಿ ಕೈಕಂಜಿ ಪಂದ್ ಪನ್ಪುಜೆರ್.

“ಕಾಯಿ ಕಡೆವುನು”ಪಂಡ ದಾದೆ? ಕನ್ನಡ ಬಾಸೆಡ್ ಪನ್ಪುಂಡ “ಮೆಲುಕು ಹಾಕುವುದು”.ಮೆಲುಕು ಹಾಕುವ ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಪಂದ್.ಅಂಗ್ರೇಜ್ ಬಾಸೆಡ್ ಪನ್ಪುಂಡ “Ruminants Animals” ಪನ್ಪೆರ್.ಕಂಜಿ ಕೈಕಂಜಿಲೆನ್ ಕನ್ನಡ ಬಾಸೆಡ್ ಪಶುಗಳು, ಜಾನುವಾರುಗಳು ಪಂದ್ ಲೆತ್ತೆರೆಡಾ ಅಂಗ್ರೇಜ್ ಬಾಸೆಡ್ “Cattle” ಪನ್ಪೆರ್. ಕೈಕಂಜಿಲು ಅಮಸರೊಡು ಬಾಯಿ ಪಾಡ್ದ್ ಬೇಗ ಬೇಗ ತಿಂದ್ ನುಂಗುಬ. ಬಂಜಿ ನಿಲಿಕೆ ಬೈ,ಪಜಿರ್, ಇರೆ,ತೊಪ್ಪು, ಬೂರು ಇಂಚ ಪೂರ ಬಂಜಿ ನಿಲಿಕೆ ತಿಂದ್ಬುಡ್ಪ. ಐಡ್ದ್ ಬೊಕ್ಕ ಕರಪ್ಪುನ ಬೇಲೆ. ಅವ್ವೇ “ಕಾಯಿ ಕಡೆವುನು”.

ಬಂಜಿ ನಿಲಿಕೆ ಬಂಜಿಡ್ ದಿಂಜಾದಿನ ಬೈ ಪಜಿರ್ ತೊಪ್ಪುನು ಪಿರ ಕಕ್ಕುದು(ಆಡಿಗೆ ದೆಪ್ಪುನು)ಬಾಯಿಗ್ ಕಂತುದು ಸನ್ನ ಅಗ್ಯುನು,ಅರೆಪ್ಪುನು,ಕಡೆವುನು.ಪರು (ಕೂಲಿಲೆಡ್)ಕುಲೆಡ್ ಕಡೆವುನು. ಬಾಯಿದ ದೊಲ್ಲೆಡ್ (ಜೊಲ್ಲು)ಸುಲಬೊಡು ಸನ್ನ ಆಪುಂಡು. ಬೊಕ್ಕ ದಿಂಗು ನು.ಕೈಕಂಜಿಲೆನ ಬಂಜಿಡ್ ಬೇತೆ ಬೇತೆ ಅಂತರ(ಕೋನೆ) ಉಂಡುಗೆ.ಅಂಚ ಕಡೆತ್ತ ಅಂತರೊಗು ಸೇರ್ದ್ ಅಲ್ಷಜೀರ್ನ ಆಪುಂಡು. ಕೈಕಂಜಿಲು ಎಚ್ಚಾದ್ ಜೆತ್ತುದು ಕಾಯಿ ಕಡೆಪುನ ತೋಜುಂಡು. ವಿಸ್ರಾಂತಿಡ್,ನಿದ್ರೆಡ್ ಕಾಯಿ ಕಡೆಪ್ಪ. ಉಂತುದುಲಾ ಕಾಯಿ ಕಡೆಪ್ಪ.ಕಂಡ ದಪ್ಪುನಗಲಾ ಎರ್ಲು ಕಾಯಿ ಕಡೆಪುನ ಉಂಡು. ಪಂಡ ಬಂಜರ ಬಂಜಿ ನಿಲ್ಕೆ ಬೈಯಿ ತಿಂದ್ ಕಂಡೊಗು ಬತ್ತುಪ್ಪುಬ. ಅಂಚ ಪಿರ ಕಾರುದು ಕಡೆದ್ ದಿಂಗುವ.

(ಕಾಯಿ ಕಡೆವುನು(ಮೆಲುಕು ಹಾಕುವುದು)

“ಕಾಯಿ”ಪಂಡ ಗಟ್ಟಿದ ನುಂಗೆಲ್|ಗಟ್ಟಿದ ಪಜ್ಜಿ ಪಜ್ಜಿಕೈಕಂಜಿ ತಿನಸುಲು. ಈ ಗಟ್ಟಿ ವಸ್ತುಲೆನ್ ಕಡೆದ್ ತಿನ್ಪುನಬೇಲೆನೆ “ಕಾಯಿ ಕಡೆವುನು”.  ಮೆದುತ್ತ ಆಹಾರೊ ಆಯಿನ ನೀರ್,ಗಂಜಿ ಉಂದೆಕ್ಕ್ ಮಾತೊ ಕಡೆವುನಅಗತ್ಯ ಬರ್ಪುಜಿ. ತುಲುನಾಡ್ಡ್ ತಾಂಕನೆದ ಪ್ರಾನಿಲೆಡ್ ರಡ್ಡ್ ವಿದೊ.ಒಂಜಿ ಕಂಜಿ .ರಡ್ಡನೆದವು ಕೈಕಂಜಿ. ಕಂಜಿಲು ಕಾಯಿ ಕಡೆವುಜ. ಕೈಕಂಜಿಲು ಕಾಯಿ ಕಡೆಪ್ಪ.ತುಲುವೆರೆನ ದಿಂಜ ಮೋಕೆದ ಸಾಂಕುನ ಪ್ರಾನಿಲುಪಂಡ ಅವ್ವೇ “ಕಾಯಿ ಕಂಜಿಲು-ಕೈಕಂಜಿಲು”.

ಕೈಕಂಜಿಲು(ಎರು ಬೋರಿ)

ದುಂಬು ಮಾತೊ ತುಲುನಾಡ್ಡ್ ಬೂತೊಲೆಗ್ ಮಲ್ಪುನ ದಿನ ಬೂತೊಲೆಡ ಕೈ ಮುಗ್ಗಿದ್ ನಟ್ಟುನಇತ್ತ್ಂಡ್.”ಇಲ್ಲಡ್ ಮಾತೆರ್ಲಾ ಸುಕೊಟ್ಟು ಉಪ್ಪೊಡು. ಕಂಜಿ ಕೈಕಂಜಿಲೆನ್(ಸಾಕುಪ್ರಾಣಿ)ರಕ್ಷನೆ ಮಲ್ಪುಲೆ. ಬುಲೆ ಸಲೆ(ಧಾನ್ಯಗಳು-ತರಕಾರಿ)ಎಡ್ಡೆಡ್ ಬುಲೆವೊಡು. ಒಯಿಕ್ಲಾ ಸೀಕ್ ಸಂಕಡ ಬರಿಯರೆ ಬಲ್ಲಿ”ಪಂದ್. ತಾಂಕುನ ಪ್ರಾನಿಲೆಡ್ ಕೈಕಂಜಿಲೆನಾತ್ ಪಾಪದ ಸಾದು ಸೊಬಾವದ ಪ್ರಾನಿಲು ಬೇತೆ ಇಜ್ಜ ಪನ್ಪುನವು ನಂಕ್ ಪಂತೆರ್ ನಮನ ಪಿರಿಯಾಕುಲು.”ಆಯೆ ಕೈಕಂಜಿ ಜಾತಿದಾಯೆ.ಆಯೆ ಬಜೀ ಕೈಕಂಜಿ”ಪಂದ್.ಅವು ಸತ್ಯಲಾ.ಕಂಬುಲ ಪನ್ಪಿನವು ಇತ್ತೆ ಪುದರ್ ಕನವರೆ ಕಾರನನೇ ಈ ಪಾಪದ ಪ್ರಾನಿಲು.ಇತ್ತೆ ಈ ಪಾಪದ ಪ್ರಾನಿಲೆ ಮಿತ್ತ್ ದೂದು ಕಟ್ಟುನಾತ್ ಸವಾರಿ ಮಲ್ಪುವೆರ್ ಮಾನವೆರ್.ಈ ಮಾನವಗ್ ದಂಬು ತಾಕತ್ತು ಇತ್ತ್ಂಡ ಪಿಲಿ ಸಿಮ್ಮದ ಮಿತ್ತ್ ತೋಜಾವಾಡ್ ತೂಕ.

ಕೈಕಂಜಿಲು(ಪೆತ್ತೊಲು ಎರ್ಮೆಲು)

ಇತ್ತೆ ನಮ ಕಡಂದ ಕಲ್ಲ್ ಅತ್ತುಡಾ ಕಡೆವುನ ಕಲ್ಲುದ ವಿಸಯೊಗು ಪೋಯಿ.ಮುಲ್ಪಲಾ ಒಂಜಿ ಕಂಜಿ ಉಂಡು.ಬಾಲೆ ಕಂಜಿ ಕಾಯಿ ಕಡೆಯರೆ ಸುರು ಮಲ್ತಿ ಬೊಕ್ಕ ಕೈಕಂಜಿ ಸಾಲುಗು ಬರ್ಪುಂಡು. ಆಂಡ ನಮ ತುಲುನಾಡ್ಡ್ ಈ ಕಂಜಿ ನನಲಾ ಕೈಕಂಜಿ ಸಾಲುಗು ಬೈದಿಜಿ.ಬಾಲೆ ಕಂಜಿ ಆದೇ ಉಂಡು.ದಾಯೆ ಪಂಡ ನೆಕ್ಕ್ ಕಡೆವುನ ಕೆಲಸ ಮಾತ್ರ. ಕಡೆದ್ ಸನ್ನ ಆಯಿ ಬೊಕ್ಕ ದಿಂಗುಗ ಪನ್ನಗ ಮಾನವೆ ಅವೆನ್ ಒಯ್ತ್ ದೆತ್ತುದು ಆಯೆನೆ ದಿಂಗುವೆ.ಅಂಚ ಐಕ್ಕ್ ನನಲಾ ಕೈಕಂಜಿ ಆವರೆ ಆತುಜಿ.ನಿಕುಲು ತೂಲೆಗೆ ಕಡಂದ ಕಲ್ಲುದ ಉಲಾಯಿ ಗಟ್ಟಿ ವಸ್ತುಲಾಯಿನ ಅರಿ, ತಾರಾಯಿ,ಮುಂಚಿ,ಸಾಂಬಾರ್ ದಿನಸುಲೆನ್ ಪಾಡ್ದ್ ಕಂಜಿಡ ಕಡೆಯೆರೆ ಪನ್ಪ.ಕಂಜಿ ಕಡೆದ್ ಸನ್ನ ಮಲ್ತಿ ಬೊಕ್ಕ ಕಂಜಿನ್ ಮಿತ್ತ್ ದೀಪ. ಅವೆನ್ ಬೋಡಿ ಲೆಕೊಗಲಸುಬ.

ತುಲುವೆರೆನ ತಾಂಕನೆದ ಪ್ರಾನಿಲು

ಕಡೆವುನ ಕಂಜಿ -ಕಲ್ಲ್

ತುಲುನಾಡ್ಡ್ ತುಲು ಬಾಸೆದ ಮಿತ್ತ್ ನಾಡಿನ(ಸಂಶೋ ಧನೆ)ಯಾಯಿಜಿ.ನಮ ಮಾತೆರ್ಲಾ ನಾಗೆ,ಬೂತೊಲು, ಕಂಬುಲ,ಕೋರ್ದಟ್ಟ ನೆತ್ತ ಮಿತ್ತ್ ಬಾರಿ ಬಾರಿ ನಾಡುದ. ನಾಡೊಂದೇ ಉಲ್ಲ. ನಾಡಿನೈಡ್ದಾವರ ಬಾರಿ ಬಾರಿ ಬೂಕುಲು,ಯಕ್ಷಗಾನ,ನಾಟಕ,ಸಿನೇಮಾ, ಪೊಸ ಪೊಸ ಬೂತೊಲು, ಕತೆ, ಬೀರ,ಸಂದಿ,ಪಾಡ್ದನೊಲು,ಪಾಟುಲು, ಪಾರಿ,ಮಿಂಚೊಂದುಲ್ಲ.ಬೂತೊಲು ಪೂರ ದೇವೆರೆನ ರೂಪೊನು ಪಡೆಯುಂದುಲ್ಲ.ಒಂಜಿ ಕಾಲೊಡು ಬೂ ತೊಲೆಗ್ ನಾಗೆ ಬಾರಿ ಮುಟ್ಟ ಇತ್ತೆ.ಇತ್ತೆ ಆಯೆ ಪಿರಬೂರುದೆ.ದೇವೆರ್ ದುಂಬು ಆತೆರ್. ಇಂಚಿನ ಬೇಲೆಡ್ ಬಾಸೆ ಮಿಂಚುಜಿ ರೈಸುಜಿ.ಉಂದು ಮಾತೊ ಬೊಕ್ಕದ ಸಾಲುಡು ಬರ್ಪುನವು.ದುಂಬಾದ್ ತುಲು ಬಾಸೆನ್ ತುಲು ಬಾಸೆಡ್ದೇ ನಾಡೊಡು(ಸಂಶೋಧನೆ).ಅಪಗಮಾತ್ರ ತುಲು ಬಾಸೆಗ್ ಸಾನಮಾನ ತಿಕ್ಕುಂಡು.ಸಿರಿ ಪೊಲಿ(ಶ್ರೀಮಂತ, ಸಮೃದ್ಧಿ)ಆಪುಂಡು.ದ್ರಾವಿಡ ಬಾಸೆ ಲೆಡ್ ತುಲು ಬಾಸೆನೇ ಸುರುತ್ತವು.

✍️ ಐ ಕೆ ಗೋವಿಂದ ಭಂಡಾರಿ